این روزها یافتن وبسایتی دربارۀ رشد کودک که چیزی دربارۀ اهمیت خواندن کتاب برای کودکان خردسال نگفته باشد، کاری است دشوار! ولی، دقیقاً چه ویژگی در کتاب ها وجود دارد که آنها را به چنین ابزار نیرومندی برای ارتقاء رشد کودکان تبدیل می سازد؟!
چرا خانواده هایی که به رشد زبانی فرزندشان اهمیت می دهند باید به طور منظم برای فرزندشان کتاب بخوانند؟!
کتاب ها: ابزار عالی یادگیری زبان
اخیراً در مقاله ای که توسط پژوهشگران آمریکایی که به مطالعۀ رشد زبان دوران کودکی می پردازند، به چاپ رسیده، بر شش شرط در محیط کودک تأکید شد که یادگیری زبان را ارتقاء می دهد.
به علاوه، بر این اصل نیز تأکید شد که والدین می توانند با خواندن کتاب برای فرزندشان، این شش شرط یادگیری زبان را تقویت کنند. اینست که کتاب ها را به ابزار فوق العاده ای برای یادگیری زبان مبدل می سازد.
این شش شرط در محیط کودک که منجر به ارتقاء یادگیری زبان می شوند، عبارتند از:
شرط اول: کودکان نیاز به شنیدن کلمات زیادی دارند.
میانگین خزانۀ واژگانی کودک در شروع مدرسه چیزی در حدود 5000 کلمه است. این بدین معناست که بین سال های یک تا پنج سالگی، کودکان، به طور متوسط، تقریباً روزانه 3.5 کلمه می آموزند. برای اینکه چنین چیزی اتفاق بیفتد، کودکان نیاز به مواجهۀ زیادی با زبان دارند. نه فقط مقدار آنچه کودکان می شنوند مهم است، چیزی که می شنوند نیز اهمیت دارد. مطالعات متعدد نشان داده که کودکان از مواجهه با واژگان ناآشنا سود می برند؛ یعنی کلماتی که آنها در مکالمه های روزمره نمی شوند.
کتاب ها کودکان را با کلمات جدید زیادی مواجه می کند، چون آنها:
- اغلب حاوی کلمات ناآشنا هستند؛
- کلمات مشابه را در جملات متنوع در طول کتاب تکرار می کنند که این مسئله به کودکان کمک می کند کلمات را بفهمند؛
- فرصت هایی را برای کودکان فراهم می سازد تا کلمات مشابه را بارها و بارها با خوانده شدن مکرر کتاب بشنوند.
پس تعجبی ندارد که میزان کتاب خواندن والدین برای فرزندشان، پیش بینی کنندۀ خوبی برای خزانۀ واژگانی کودک است.
پس به یاد داشته باشید: تا می توانید برای فرزندتان کتاب بخوانید. از این طریق خزانۀ واژگانی اش تقویت خواهد شد.
شرط دوم: کودکان زمانی کلمات را یاد می گیرند که علاقمند باشند.
بهترین شرایط برای یادگیری زبان در کودکان زمانی است که بزرگسالان وارد بازی کودک شده و به او اجازه می دهند بازی را هدایت کند و در حین بازی دربارۀ علایق کودک گفتگو می کنند.
نتایج پژوهش ها نشان داده است که والدینی که در بازی از فرزندشان تبعیت می کنند و از زبان مرتبط با علایق فرزندشان استفاده می کنند، فرزندانی با خزانۀ واژگانی پیشرفته تری دارند.
کتاب ها علاقۀ کودکان را شعله ور می سازند، زیرا حاوی کلمات و جملات به همراه تصاویر رنگی و موضوعات جذاب و موردعلاقۀ کودکان خردسال هستند.
خیلی از کتاب های کودک دارای موضوعات تخیلی (از قبیل دزدان دریایی، شاهزاده خانم ها یا اژدها) هستند که مکالمه میان والدین و کودکان را تشویق می کنند. علاوه بر این، کودکان به راحتی می توانند در کتاب به والدین شان نشان دهند که به چه چیزهایی علاقه دارند، چه با کلمات و چه بدون کلمات؛ یعنی با اشاره کردن به تصاویر کتاب.
پس به یاد داشته باشید: کتاب ها فرزندتان را به برقراری ارتباط ترغیب می کنند و زمانی که شما به آنچه موردعلاقۀ فرزندتان است پاسخ می دهید، به او کمک می کنید تا کلمات جدید را بیاموزد.
اگر مایل به کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ گفتاردرمانی هستید، به سایر پُست های من در «اخبار علمی» مراجعه نمایید.
دکتر مجید اوریادی
دکترای تخصصی گفتاردرمانی