در این قسمت، به دو شرط مهم دیگر دربارۀ چرایی و چگونگی تاثیر کتاب خوانی در رشد زبانی کودک می پردازیم.
شرط سوم: کودکان زمانی بهترین یادگیری را دارند که والدین به آنها پاسخگو باشند.
بیشتر پژوهش ها نشان داده که کودکان خردسال از تعامل با بزرگسالانی سود می برند که هنگام تعامل با آنها موارد زیر را رعایت می کنند:
- آنچه کودک می گوید را با گفتن جمله یا سؤالی مرتبط ادامه می دهند؛
- با روحیه ای مثبت و سازنده با کودک تعامل می کنند؛
- از کلمات و جملات متنوع استفاده می کنند.
تاثیر پاسخگویی والدین به کودک به حدی زیاد است که منجر به پرورش و تقویت جنبه های رشدی زیر در کودک می شود:
- مهارت های شناختی (تفکری)؛
- دست یابی به نقاط عطف رشدی؛
- آمادگی جهت ورود به مدرسه؛
- خزانۀ واژگان؛
- توانایی های ریاضی.
کتاب ها منجر به تقویت میزان پاسخگویی والدین به فرزندشان می شوند، زیرا:
هنگام خواندن کتاب، کودک و والد هر دو، به راحتی، روی یک موضوع تمرکز می کنند (توجه مشترک) و والد می تواند دربارۀ آنچه توجه فرزندش را جلب کرده صحبت کند.
فعالیت کتاب خوانی به همراه کودک به دلیل ماهیت آرام و مبتنی بر بینایی، توجه کودک را جلب می کند و این مسئله فرایند پاسخ دهی به علایق کودک از سوی والدین را تسهیل می کند.
پس به یاد داشته باشید: هنگامی که برای فرزندتان کتاب می خوانید، فرماندهی را کنار بگذارید. در عوض، به فرزندتان اجازه دهید تا او سکان هدایت را در دست بگیرد و شما در خصوص هر آنچه که فرزندتان به آن علاقه نشان می دهد گفتگو کنید.
شرط چهارم: کودک زمانی کلمات را می آموزد که معنایش را به روشنی دریابد.
کافی نیست که صرفاً کلمات جدید را در طول مکالمه با کودک به کار ببرید یا آنها را در کتاب برایش بخوانید.
کودکان نیاز دارند معنای کلمات را یاد بگیرند و این مسئله زمانی اتفاق می افتد که والدین:
- معنای کلمه را برای کودک توضیح دهد؛
- به تصاویر اشاره کند؛
- برای بیان معنای کلمه از تغییر صدا یا اشاره کردن استفاده کند (برای مثال، وقتی می خوانید: «او در گوش دوستش پچ پچ کرد...»، همزمان بلندی صدای تان را پایین بیاورید.)؛
- کلمۀ جدید را در بافتی مرتبط به آن کلمه به کار ببرید (برای مثال، زمانی دربارۀ کلمۀ «گوش» صحبت کنید که دارید با فرزندتان دربارۀ اعضای بدن گفتگو می کنید.)
کتاب ها به والدین کمک می کنند تا معنای کلمات را به فرزندشان یاد بدهند، زیرا:
- والدین می توانند از تصاویر کتاب برای توضیح دادن دربارۀ معنای کلمات جدید استفاده کنند؛
- هنگامی که همراه با کودک به کتاب نگاه می کنید، فرصت هایی برای مکالمه فراهم می شود که والدین می توانند داستان را متوقف کنند و دربارۀ معنای کلمۀ جدید برای کودک توضیح دهند؛
- کتاب ها غالباً کلمات جدید را در کل صفحات کتاب مکرراً به کار می برند. این ویژگی فرصت های زیادی را فراهم می آورد که کودک کلمۀ جدید را بارها و بارها در قالب جملات مختلف بشنود. این مسئله درک و فهم معنای کلمات جدید را برای کودک تسهیل می کند.
پس به یاد داشته باشید: زمانی که همراه با فرزندتان کتاب می خوانید، معنای کلمات جدید را با ارائۀ توضیحات به او یاد بدهید. مکالمۀ کوتاهی دربارۀ آن کلمه داشته باشید و به تصاویر مربوط به آن اشاره کنید.
اگر مایل به کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ گفتاردرمانی هستید، به سایر پُست های من در «اخبار علمی» مراجعه نمایید.
دکتر مجید اوریادی
دکترای تخصصی گفتاردرمانی