توانمندسازی والدین دارای کودک دچار تأخیر رشد زبانی (قسمت دوم)

در این مطلب، شما را با نخستین مرحله از مراحل چهارگانۀ برقراری ارتباط در فرزندتان و ویژگی های این مرحله آشنا می کنم. 

فرزند شما در چه مرحله ای از برقراری ارتباط قرار دارد؟

توانایی ارتباطی هر کودکی به تدریج و با گذشت زمان پیشرفت می کند. سال های اولیۀ پیشرفت ارتباطی را می توان به چهار مرحلۀ اصلی تقسیم کرد:

1- کاوش گران نسبت به آنچه احساس می کنند و آنچه در اطراف شان اتفاق می افتد، واکنش نشان می دهند، ولی بدین معنا نیست که برای رسیدن به هدف خاصی در ذهن شان ارتباط برقرار می نمایند.

2- پیام رسان ها پیام های خاصی را بدون استفاده از کلمات می فرستند.

3- کاربران نخستین کلمات که از کلمات منفرد (یا علائم یا تصاویر) استفاده می کنند.

4- ترکیب کننده ها کلمات را در جملات دو کلمه ای یا بیشتر ترکیب می کنند.

کودکان دچار مشکلات ارتباطی از مراحل ارتباطی مشابه همسالان شان گذر می کنند، اما سرعت پیشرفت شان آهسته تر است (اگرچه بعضی از کودکان ممکن است به همۀ مراحل دست پیدا نکنند).

در ادامه، همان طور که توضیحات مربوط به هر یک از این چهار مرحله را می خوانید، به این فکر کنید که کدامیک از این توضیحات می تواند چگونگی و چرایی برقراری ارتباط فرزندتان را به بهترین شکل تبیین نماید.

کاوش گر

کاوش گر چگونه خود را بیان می کند:

کاوش گر در نخستین مرحلۀ یادگیری برقراری ارتباط است. او هنوز نمی تواند از روی قصد و نیت ارتباط برقرار کند (به عبارت دیگر، برقراری ارتباط با هدفی خاص در ذهن). بلکه صرفا به آنچه احساس می کند و آنچه در اطرافش رخ می دهد، واکنش نشان می دهد.

در آغاز، گریه کردن بهترین روشی است که به شما می فهماند که کاوش گر به چیزی نیاز دارد، از قبیل: غذا، خواب یا بغل شدن.

با گذشت زمان، گریه های او تغییر می کند و صدای «گریۀ گرسنگی» از «گریۀ خستگی» متفاوت می شود.

همچنین، کاوش گر از طریق بیانات چهره ای و حرکات بدنی ارتباط برقرار می کند. اگر او چیزی نخواهد، روی بر می گرداند. اگر زیاد اتفاق بیفتد، ممکن است چشمانش را ببندد. به زودی، کاوش گر می آموزد که حرکت کردن را متوقف کند و به محرکات بینایی، حسی و صوتی جدید و موردعلاقه اش توجه کند، از جمله صدای شما.

او به دیگران علاقمند می شود و علاقه اش را با نگاه کردن، لبخندزدن یا صداسازی بیان می کند. سپس، کاوش گر شروع به کشف جهان اطرافش می کند. او به سمت اشیاء یا افراد دست دراز کرده یا به سمت آنها حرکت می کند.

والدین مجبور می شوند توجه دقیقی به خرج دهند تا یاد بگیرند که کاوش گر به چه چیزی علاقمند است.

کاوش گر استفاده از صدای خودش به روش های مختلف را آغاز می کند. نخستین صداهایی که از خودش در می آورد چیزی شبیه «ای ای ای ای» و «آ آ آ آ» هستند. سپس، این صداها تغییر می کنند و تبدیل به صداهایی شبیه «کوو» و «گوو» می شوند. به این صداها «بغبغو» گفته می شود.

در انتهای این مرحله، کاوش گر زنجیره ای از صداهایی شبیه «با-با-با-با-با» می سازد. به این صداها «غان و غون» گفته می شود.

به علاوه، کاوش گر بلندی و آهنگ صدایش را تغییر می دهد. وقتی شما با او حرف می زنید یا برایش آواز می خوانید، او ممکن است صداهای شادی از خودش در بیاورد. همچنین، از بعضی از صداهایی که شما می سازید و بعضی از کارها و حالات چهره ای شما تقلید می کند.

کاوش گر نگاه می کند، لبخند می زند، می خندد و صداهایی در می آورد تا توجه شما را جلب کرده و حفظ کند. شما می توانید بگویید که او از تعامل با شما لذت می برد.

آنچه کاوش گر می فهمد:

کاوش گر هنوز قادر به درک و فهم کلمات نیست، ولی نسبت به جهان اطرافش آگاه تر می شود. او شروع می کند به تشخیص دادن بعضی چهره ها، اشیاء، صداهای افراد و اصوات محیطی. او سرش را به سمت بعضی اصوات و صداهای افراد بر می گرداند، به ویژه به سمت صدای مادر و پدرش. او با تغییرات ناگهانی، همچون صداهای بلند یا حرکات سریع، به راحتی از جا می جهد.

کاوش گر در پاسخ به چهره ای خندان، لبخند می زند. هنگامی که با او حرف می زنید، به صورت شما نگاه می کند. کاوش گر بزرگتر زمانی که اسمش را صدا می زنید، حرکاتش را متوقف می کند. همچنین، شروع می کند به درک اشارات ساده. برای مثال، زمانی که شما دست تان را از هم باز نگه می دارید، او ممکن است دستانش را بالا بیاورد تا بغلش کنید. اگرچه کاوش گر هنوز قادر به درک کلمات شما نیست، به آهنگ صدای شما و موقعیت های آشنا پاسخ می دهد.

با گذشت زمان، او شروع می کند به پیش بینی کردن آنچه در فعالیت های روزمرۀ بعدی اتفاق می افتد، همچون وعده های غذایی یا حمام کردن. برای مثال، زمانی که او را برای حمام رفتن آماده می کنید و او صدای آب را می شنود، ممکن است جیغ بزند یا لگد بزند، زیرا در انتظار آب بازی در وان است. از آنجایی که کاوش گر می تواند پیش بینی کند، از بازی هایی شبیه «دالی موشه» هم لذت می برد.

در مطالب بعدی، شما را با سایر مراحل چهارگانه برقراری ارتباط در کودکان آشنا خواهم کرد.