شنوایی یکی از ارکان اساسی در رشد زبانی و شناختی کودکان است. توانایی درک و پردازش گفتار، نه تنها برای برقراری ارتباط اجتماعی ضروری است، بلکه به طور مستقیم بر تحصیل و توسعه مهارت‌های شناختی تاثیر می‌گذارد. کودکان با مشکلات شنوایی، به ویژه آن‌هایی که از سمعک یا کاشت حلزون استفاده می‌کنند، ممکن است در فرایندهای شنوایی و زبانی با چالش‌هایی روبه‌رو شوند. این مشکلات می‌تواند بر توانایی‌های تحصیلی، اجتماعی و عاطفی آنها تاثیر بگذارد.
سمعک و کاشت حلزون دو روش رایج برای بهبود شنوایی کودکان با مشکلات شنوایی هستند. سمعک‌ها دستگاه‌های تقویت صدا هستند که به کمک آنها کودک می‌تواند صداهای محیطی را بهتر بشنود، در حالی که کاشت حلزون، یک روش پیچیده‌تر است که شامل نصب یک دستگاه الکترونیکی در گوش داخلی است که به تحریک مستقیم عصب شنوایی کمک می‌کند. این فناوری‌ها می‌توانند به کودکان در بهبود شنوایی کمک کنند، اما همچنان چالش‌های زیادی باقی می‌ماند که باید به آنها پرداخته شود.
مشکلات شایع در کودکان کاربر سمعک و کاشت حلزون در سنین مدرسه:
1. شناخت و درک گفتار در محیط‌های پر سروصدا:
کودکان دارای نقص شنوایی، به‌ویژه آن‌هایی که از سمعک یا کاشت حلزون استفاده می‌کنند، در محیط‌های پر سروصدا مانند کلاس‌های درس، فضای بازی یا حتی منزل، با مشکلات شنوایی مواجه هستند. شنوایی در محیط‌های شلوغ نیاز به پردازش دقیق و سریع صداها دارد، که برای کودکان با نقص شنوایی سخت است. این مشکل می‌تواند منجر به درک نادرست گفتار و تأخیر در یادگیری کلمات و مفاهیم جدید شود. در این مواقع، سمعک‌ها و کاشت حلزون معمولاً نمی‌توانند تمام نیازهای شنوایی کودک را پوشش دهند و کودک نیاز به پشتیبانی بیشتر دارد.
2. تأخیر در زبان‌آموزی:
کودکان کاربر سمعک و کاشت حلزون ممکن است با تأخیر در یادگیری زبان مواجه شوند، حتی با وجود استفاده از این دستگاه‌ها. یادگیری زبان به‌ویژه در سنین مدرسه، زمانی که کودک باید مهارت‌های زبانی پیچیده‌تری مانند دستور زبان و واژگان پیشرفته را یاد بگیرد، ممکن است دچار مشکل شود. همچنین، فرایند زبان‌آموزی در کودکان با نقص شنوایی پیچیده‌تر است و نیاز به مداخلات زبانی ویژه‌ای دارد تا بتوانند در مقایسه با همسالان خود پیشرفت کنند.
3. مشکلات اجتماعی و عاطفی:
کودکان با مشکلات شنوایی ممکن است در تعاملات اجتماعی با مشکلاتی روبه‌رو شوند. این کودکان ممکن است احساس انزوا کنند، زیرا نمی‌توانند به راحتی در مکالمات گروهی یا بازی‌های دسته‌جمعی شرکت کنند. همچنین، ممکن است از این که تفاوت‌هایی نسبت به دیگران دارند، احساس شرمندگی یا خجالت کنند. این مشکلات می‌توانند بر رشد عاطفی و روانی کودک تاثیر بگذارند و منجر به کاهش اعتماد به نفس و خودباوری آنها شوند.
4. مشکلات شناختی:
مطالعات نشان داده‌اند که کودکان با نقص شنوایی ممکن است در فرایندهای شناختی مانند حافظه کاری، توجه و پردازش اطلاعات مشکل داشته باشند. این مشکلات می‌توانند بر توانایی‌های تحصیلی آنها اثر بگذارند. به عنوان مثال، کودکان ممکن است نتوانند اطلاعات جدید را به راحتی یاد بگیرند و به خاطر داشته باشند، یا در هنگام انجام تکالیف پیچیده به مشکل برخورد کنند. علاوه بر این، این مشکلات می‌توانند بر توانایی‌های حل مسئله و تفکر انتقادی آنها تاثیرگذار باشند.
راهکارها و مداخلات:
1. مداخلات شنیداری:
استفاده از دستگاه‌های شنوایی پیشرفته، تنظیمات مناسب و ارزیابی‌های مکرر می‌تواند به بهبود شنوایی کودکان کمک کند. سمعک‌ها و کاشت‌های حلزون باید به‌طور منظم تنظیم شوند تا عملکرد بهینه خود را داشته باشند. علاوه بر این، استفاده از تجهیزات کمکی مانند سیستم‌های میکروفون یا تقویت‌کننده‌های گفتاری می‌تواند در محیط‌های پر سروصدا به کودکان کمک کند تا گفتار را به‌وضوح بشنوند. این تجهیزات می‌توانند به‌ویژه در کلاس‌های درس و مکان‌های شلوغ کارآمد باشند.
2. تمرینات زبانی و گفتاری:
تمرینات ویژه برای تقویت توانایی‌های زبانی و گفتاری کودکان ضروری است. این تمرینات شامل تقویت مهارت‌های تلفظ، فهم شنیداری، استفاده از واژگان جدید، و گرامر است. درمانگران گفتار و زبان می‌توانند با استفاده از تکنیک‌های خاص و تمرینات مکرر به کودکان کمک کنند تا مهارت‌های زبان‌آموزی خود را ارتقا دهند. علاوه بر این، استفاده از روش‌های ارتباطی چندحسی، مانند ترکیب صدا و تصاویر، می‌تواند به درک بهتر مفاهیم توسط کودک کمک کند.
3. حمایت‌های اجتماعی و روانشناختی:
گروه‌های حمایتی و مشاوره برای کودکان و والدین می‌تواند به ارتقای اعتماد به نفس و مهارت‌های اجتماعی کمک کند. کودکان با مشکلات شنوایی نیاز دارند که در یک محیط حمایتی و درک‌کننده رشد کنند تا از احساسات منفی مانند انزوا و شرمندگی رهایی یابند. مشاوره‌های روانشناختی و کارگاه‌های اجتماعی می‌توانند به آنها کمک کنند تا از مشکلات عاطفی و اجتماعی خود عبور کنند و در محیط‌های اجتماعی راحت‌تر عمل کنند.
4. استفاده از فناوری‌های آموزشی:
استفاده از برنامه‌های آموزشی، اپلیکیشن‌های تعاملی و بازی‌های آموزشی می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های شنوایی و زبانی خود را تقویت کنند. این فناوری‌ها می‌توانند تجربه یادگیری کودک را جذاب‌تر کرده و به تسهیل فرایند آموزش کمک کنند. به‌ویژه، استفاده از بازی‌های شبیه‌سازی که نیاز به شنوایی و پاسخ‌دهی سریع دارند، می‌تواند در تقویت مهارت‌های شناختی و شنوایی موثر باشد.
نتیجه‌گیری:
کودکان کاربر سمعک و کاشت حلزون در سنین مدرسه با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند که می‌تواند بر توسعه زبان، شناخت و مهارت‌های اجتماعی آنها تاثیر بگذارد. با این حال، با استفاده از مداخلات شنیداری و زبانی، حمایت‌های اجتماعی و روانشناختی، و فناوری‌های آموزشی، می‌توان این مشکلات را به حداقل رساند و شرایط بهتری برای یادگیری و رشد این کودکان فراهم کرد. علاوه بر این، ارزیابی مداوم و تنظیمات مناسب دستگاه‌های شنوایی برای دستیابی به بهترین نتایج ضروری است. با ایجاد یک محیط حمایتگر و آموزش‌های مناسب، می‌توان به کودکان کمک کرد تا در برابر چالش‌های شنوایی و زبانی خود پیروز شوند و در جامعه موفق‌تر عمل کنند.
اگر مایل به کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ گفتاردرمانی هستید، به سایر پُست های من در «اخبار علمی» مراجعه نمایید.
دکتر مجید اوریادی
دکترای تخصصی گفتاردرمانی