زمانی که شخصی به صورت هدفمند توجه خودش را به چیزی معطوف می کند که شخص دیگری هم به آن چیز توجه دارد، به چنین رفتاری «توجه مشترک» گفته می شود.
بنابراین، «توجه مشترک» مستلزم اینست که دو نفر به یک چیز به صورت هدفمند و به دلایل اجتماعی توجه کنند.
برای مثال، تصور کنید که با فرزندتان به پارک رفته اید و به چیزی اشاره می کنید و به فرزندتان می گویید: «اون بچه گربۀ سیاه رو ببین!» کودک به جایی که شما اشاره کرده اید نگاه می کند و آن بچه گربه را می بیند. در این موقعیت، شما و فرزندتان توجه مشترک نشان داده اید؛ یعنی توجه تان را به صورت هدفمند به بچه گربه معطوف کرده اید.
توجه مشترک چه اهمیتی دارد؟
کودکانی که به طور معمول، در حال یادگیری مهارت های اجتماعی و ارتباطی هستند، اغلب نمونه هایی از توجه مشترک را از حدود 12 ماهگی بروز می دهند.
توجه مشترک از آن جهت اهمیت دارد که به فرد کمک می کند تا با اطرافیانش ارتباط برقرار کند.
کودکان دچار اوتیسم در توجه مشترک و برقراری چنین ارتباطی با دیگران مشکل دارند.
برای این کودکان، تاخیر در رشد مهارت های توجه مشترک منجر به تاخیر در رشد زبانی می شود.
همه ما می دانیم که زبان چقدر در زندگی روزمره نقش و اهمیت دارد.
کودکان دچار اوتیسمی که تا سن 5 سالگی قادر به استفاده از زبان شفاهی می شوند، به طور کلی، به موفقیت بیشتری در مدرسه، روابط اجتماعی و دوران بزرگسالی دست پیدا می کنند، نسبت به کودکانی که تا سن پیش دبستانی به چنین سطحی از مهارت های ارتباطی نمی رسند.
آیا مداخله در این زمینه مؤثر است؟
نتایج پژوهش ها نشان داد که کودکان پیش دبستانی دچار اوتیسم می توانند مهارت های توجه مشترک و بازی نمادین را یاد بگیرند و یادگیری این مهارت ها به رشد ارتباطی این کودکان کمک می کند.
برای مثال، یادگیری مهارت های توجه مشترک و بازی نمادین در سال های پیش از دبستان منجر به کسب مهارت های زبانی بهتر در کودکان دچار اوتیسم می شود. کسب مهارت های زبانی بهتر، به نوبه خود، منجر به کسب مهارت های اجتماعی بهتر در تعامل با بزرگسالان و سایر کودکان، عملکرد تحصیلی بهتر و موفقیت بیشتر در شغل و زندگی مستقل در دوران بزرگسالی می شود.
اگر مایل به کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ گفتاردرمانی هستید، به سایر پُست های من در «اخبار علمی» مراجعه نمایید.
دکتر مجید اوریادی
دکترای تخصصی گفتاردرمانی