قشقرق یا بحران‌های رفتاری، یکی از چالش‌های جدی در مدیریت کودکان مبتلا به اختلالات زبانی است. این بحران‌ها معمولاً به شکل فریاد زدن، گریه کردن شدید، ناتوانی در کنترل هیجانات و رفتارهای پرخاشگرانه نمایان می‌شود. بسیاری از این کودکان به دلیل ناتوانی در بیان احساسات و نیازهای خود، به‌ویژه در موقعیت‌های اجتماعی، احساس استرس و ناکامی می‌کنند که این موارد ممکن است منجر به بروز قشقرق‌های رفتاری شود. بنابراین، والدین باید بتوانند با این رفتارها مواجه شده و آن‌ها را مدیریت کنند تا به بهبود وضعیت کودک کمک کنند.
علل بروز قشقرق در کودکان دچار اختلالات زبانی
1. عدم توانایی در بیان احساسات و نیازها: یکی از علل اصلی قشقرق در کودکان دچار اختلالات زبانی، عدم توانایی در بیان احساسات و خواسته‌ها است. این کودکان ممکن است در درک یا بیان زبان گفتاری دچار مشکل باشند، که همین مسئله باعث ایجاد احساس خشم و اضطراب در آن‌ها می‌شود. وقتی کودک قادر نباشد آنچه را که می‌خواهد بگوید یا احساس کند، به تدریج این ناتوانی می‌تواند به رفتارهای پرخاشگرانه و بحران‌های رفتاری منجر شود.
2. کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس: کودکان مبتلا به اختلالات زبانی ممکن است در ارتباطات اجتماعی خود با مشکلاتی مواجه شوند. این مشکلات می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس و احساس انزوا شود. وقتی کودک احساس کند که نمی‌تواند به راحتی ارتباط برقرار کند یا درک نمی‌شود، ممکن است به صورت قشقرق‌های رفتاری واکنش نشان دهد.
3. استرس ناشی از محیط اجتماعی: تعاملات اجتماعی چالش‌برانگیز، تغییرات ناگهانی در محیط، یا حتی شرایط استرس‌زا در خانه می‌تواند فشار زیادی به کودک وارد کند. در این شرایط، کودک ممکن است نتواند احساسات خود را مدیریت کند و بحران‌های رفتاری رخ دهد.
4. حساسیت به تغییرات محیطی و شلوغی: بسیاری از کودکان دچار اختلالات زبانی به تغییرات ناگهانی یا محیط‌های شلوغ حساس هستند. این تغییرات می‌تواند از قبیل حضور افراد جدید، تغییر در روتین‌های روزانه یا حتی فعالیت‌های معمولی مثل رفتن به فروشگاه یا مهمانی باشد. این‌گونه تغییرات باعث استرس کودک شده و قشقرق‌های رفتاری به دنبال آن رخ می‌دهد.
راهکارهای مقابله با قشقرق در کودکان دچار اختلالات زبانی
1. ایجاد روش‌های ارتباطی ساده و قابل فهم:
یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای کاهش قشقرق‌های رفتاری، استفاده از روش‌های ساده و قابل فهم برای برقراری ارتباط با کودک است. والدین می‌توانند از تصاویر، کارت‌های ارتباطی، یا تکنولوژی‌های کمکی (مانند اپلیکیشن‌های کمک‌کننده به برقراری ارتباط) برای کمک به کودک استفاده کنند. این ابزارها به کودک این امکان را می‌دهند تا احساسات خود را به گونه‌ای متفاوت از کلمات منتقل کند، که باعث کاهش احساس خشم و ناامیدی در کودک خواهد شد.
2. تقویت مهارت‌های زبانی کودک:
درمانگران گفتار و زبان می‌توانند به کودکان مبتلا به اختلالات زبانی کمک کنند تا مهارت‌های گفتاری و زبانی خود را تقویت کنند. در این راستا، والدین باید در کنار درمانگر به تمرین و کار با کودک پرداخته و سعی کنند او را در مواجهه با موقعیت‌های مختلف ارتباطی حمایت کنند. این تمرین‌ها می‌تواند شامل بازی‌های زبان‌شناختی، خواندن کتاب‌های ساده، یا استفاده از فعالیت‌های روزمره برای تقویت زبان باشد.
3. ایجاد روتین و ثبات در زندگی کودک:
کودکان با اختلالات زبانی به محیط‌های پایدار و روتین نیاز دارند. ایجاد روتین روزانه منظم و ثبات در شرایط زندگی کودک می‌تواند به کاهش اضطراب و استرس کمک کند. این روتین شامل زمان مشخص برای غذا خوردن، خوابیدن، بازی و آموزش می‌شود. داشتن یک ساختار مشخص باعث می‌شود کودک احساس امنیت بیشتری کند و از بروز بحران‌های رفتاری جلوگیری شود.
4. آموزش تکنیک‌های مدیریت استرس و آرامش:
والدین باید به کودکان خود آموزش دهند که چگونه احساسات خود را مدیریت کنند و از تکنیک‌های آرام‌سازی برای کاهش استرس استفاده کنند. تکنیک‌های ساده‌ای مانند تنفس عمیق، آرام‌سازی عضلات، یا استفاده از وقفه‌های کوتاه در مواقعی که کودک دچار اضطراب می‌شود، می‌توانند کمک‌کننده باشند. همچنین، استفاده از موسیقی ملایم یا انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند نقاشی، می‌تواند به کودک در کنترل احساساتش کمک کند.
5. تکنیک‌های مثبت تقویت رفتار:
استفاده از تقویت مثبت یکی از مؤثرترین راه‌ها برای کاهش قشقرق‌های رفتاری است. این به این معناست که زمانی که کودک رفتاری مثبت و سازگار از خود نشان می‌دهد، باید مورد تشویق و تحسین قرار گیرد. این تشویق می‌تواند به‌صورت کلامی، به کمک جوایز کوچک، یا حتی اختصاص دادن زمان بیشتری برای فعالیت‌های مورد علاقه کودک باشد.
6. مدل‌سازی رفتار توسط والدین:
والدین باید خود نیز مهارت‌های مدیریت استرس و برخورد منطقی با بحران‌ها را مدل‌سازی کنند. وقتی والدین نشان دهند که چگونه می‌توانند در مواقع استرس‌زا آرامش خود را حفظ کنند، این رفتار برای کودک الگویی خواهد بود. این الگوها به کودک کمک می‌کند تا در مواقع بحران رفتارهای مثبت و سازگاری از خود نشان دهد.
7. مشاوره و حمایت خانواده:
گاهی اوقات، مشاوره خانوادگی برای والدین می‌تواند مفید باشد. متخصصان می‌توانند به والدین راهکارهایی برای مقابله با بحران‌های رفتاری کودک ارائه دهند و آن‌ها را در درک بهتر نیازهای کودک و تنظیم انتظارات خود یاری کنند. این پشتیبانی‌ها می‌تواند به کاهش استرس و فشارهای روانی والدین کمک کند و در نهایت منجر به بهبود وضعیت کودک گردد.
نقش والدین در کاهش قشقرق
والدین نقش اساسی در کاهش قشقرق‌های رفتاری کودکان دارند. این فرآیند نیازمند صبر، درک عمیق از نیازهای کودک و استفاده از تکنیک‌های مناسب برای مدیریت رفتارهای او است. والدین باید به طور مستمر در ارتباط با درمانگران و متخصصان گفتاردرمانی باشند تا بهترین روش‌ها را برای تقویت مهارت‌های ارتباطی کودک یاد بگیرند. همچنین، حمایت عاطفی و ایجاد فضای امن و پایدار در خانه برای کودک می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش بحران‌های رفتاری داشته باشد.
نتیجه‌گیری
در نهایت، مواجهه با قشقرق‌های رفتاری در کودکان مبتلا به اختلالات زبانی چالش‌برانگیز است، اما با استفاده از روش‌های موثر و پایدار می‌توان به تدریج این رفتارها را مدیریت کرد. والدین با ایجاد محیطی حمایتی، آموزش تکنیک‌های مدیریت استرس، و استفاده از روش‌های تقویت مثبت می‌توانند به کودک کمک کنند تا احساسات خود را به شیوه‌ای سالم و سازگار مدیریت کند و در نتیجه رفتارهای قشقرق را کاهش دهند. این فرآیند نیازمند همکاری مستمر بین والدین، متخصصان درمانی، و سایر اعضای خانواده است تا به رشد و توسعه مثبت کودک کمک شود.
اگر مایل به کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ گفتاردرمانی هستید، به سایر پُست های من در «اخبار علمی» مراجعه نمایید.
دکتر مجید اوریادی
دکترای تخصصی گفتاردرمانی