تولید درست صداهای گفتاری نیازمند دو چیز است: آگاهی از یک صدای گفتاری و توانایی هماهنگی بین فک، زبان، و لب ها با تنفس و آواسازی.
کودکانی که قادر به تلفظ صداها یا کلمات خاص در حد انتظار متناسب با سن شان نیستند دارای اختلال صدای گفتاری هستند.
غالباً فهمیدن آنچه که کودک دچار اختلال صدای گفتاری به زبان می آورد دشوار است و در بسیاری موارد این مسئله می تواند بر رشد اجتماعی، تحصیلی، و حرفه ای فرد تاثیر منفی بگذارد.
در نگاه کلی، دو نوع اختلال صدای گفتاری وجود دارد: کارکردی و ارگانیک.
به همین دلیل ارزیابی و تشخیص کودک دچار اختلال صدای گفتاری توسط یک گفتاردرمانگر (آسیب شناس گفتار و زبان) دارای مدرک تحصیلی معتبر (و شماره نظام پزشکی) از اهمیت زیادی برخوردار است.
تاخیرهای گفتاری را می توان به نحو موثری درمان کرد و تحقیقات نشان داده که مداخلات زودهنگام منجر به نتایج بهتر می شود.
اختلالات صدای گفتاری کارکردی چیست؟
علت این اختلالات ناشناخته است. این دسته از اختلالات صدای گفتاری به دو نوع قابل تفکیک هستند: اختلالات تولیدی و اختلالات واجی.
1. اختلالات تولیدی
تولید اصوات نیازمند حرکات هماهنگ لب ها، زبان، دندان و سیستم تنفسی (ریه ها) است. کودکان دچار اختلالات تولیدی در به کارگیری این کارکردهای حرکتی برای تولید فیزیکی اصوات گفتاری به صورت درست مشکل دارند. نتیجه این مسئله اینست که کودک در تولید کلمات قابل فهم متناسب با سن اش مشکل دارد. اصوات ممکن است بد تلفظ شوند یا با هم جابجا شوند.
2. اختلالات واجی
مشخصه اختلالات واجی اینست که کودک اصوات مجزا را به درستی تولید می کند، اما در کنار هم قراردادن این اصوات و تولید کلمات مشکل دارد. برای مثال، کودک ممکن است قادر به تولید صدای /د/ باشد، اما کلمه /گاو/ را /داو/ تلفظ کند.
اختلالات صدای گفتاری ارگانیک چیست؟
علت این اختلالات ناشناخته است. این دسته از اختلالات صدای گفتاری به سه نوع قابل تفکیک هستند: حرکتی/عصب شناختی، ساختاری، یا حسی/ادراکی.
1. حرکتی/عصب شناختی
اختلالات گفتاری حرکتی زمانی ایجاد می شوند که هماهنگی یا قدرت عضلات کاهش می یابد. اختلالات حرکتی گفتار می توانند منشاء تکاملی یا اکتسابی داشته باشند؛ یعنی به دنبال آسیب عصب شناختی مانند سکته مغزی یا آسیب مغزی تروماتیک (TBI) ایجاد شوند.
2. ساختاری
تفاوت های ساختارهای دهانی و چهره ای می تواند بر تولید صدای گفتاری اثر بگذارد مانند شکاف لب و کام. همچنین، تفاوت های ساختاری می تواند ناشی از تروما یا جراحی باشد.
3. حسی/ادراکی
آسیب شنوایی می تواند منجر به مشکلات صدای گفتاری شود. چون کودکان دچار آسیب شنوایی قادر به شنیدن اصوات گفتاری که دیگران تولید می کنند نیستند. مشکلات گفتاری می تواند بسته به شدت کم شنوایی متفاوت باشد.
اگر مایلید در این خصوص بیشتر بدانید، به سایر پُست های من در «مقالات و خبرهای جدید» یا «اخبار علمی» مراجعه نمایید.
دکتر مجید اوریادی
دکترای تخصصی گفتاردرمانی