پاسخ به سؤالات رایج درباره اوتیسم (بخش نخست)

به مناسبت 2 آوریل، «روز جهانی آگاهی از اوتیسم»، در این مطلب پاسخ چند سؤال رایج درباره اوتیسم را با شما در میان گذاشته ام.

1. اوتیسم چیست؟

اوتیسم معمولا در نخستین سال های زندگی کودک نمایان می شود. اوتیسم اختلالی پیچیده است و می تواند بر مهارت های ارتباطی، اجتماعی و خود-تنظیمی فرد تأثیر گذارد. این اختلال اغلب به عنوان یک طیف شناخته می شود، زیرا هر فرد دچار اوتیسم تجربه ای بسیار متفاوت از سایر افراد دچار این اختلال دارد. مداخله زودهنگام و مهیاساختن برنامه های درمانی و آموزشی برای کودکان دچار اوتیسم منجر به بالارفتن حق انتخاب و فرصت های رشد و پیشرفت برای این کودکان خواهد شد.

2. علل اوتیسم چیست؟

هیچ علت شناخته ای شده ای برای اوتیسم وجود ندارد. اوتیسم اختلالی است که شما با آن متولد می شوید، نه اینکه آنرا در طول زمان کسب کنید. نتایج پژوهش ها ثابت کرده است که واکسن ها و انواع خاصی از غذاها علت اوتیسم نیستند. واکسیناسیون فرزندتان را جدی بگیرید، چون او را از بیماری ها محافظت می کند.

3. آیا اوتیسم درمان پذیر است و می توان آن را برای همیشه برطرف کرد؟

اوتیسم اختلالی در طول زندگی با فرد خواهد بود. اختلالی است که با آن متولد می شوید و معمولا در نخستین سال های کودکی تشخیص داده می شود. اوتیسم درمان پذیر نیست؛ اما، اگر به موقع تشخیص داده شده و برنامه های آموزشی و درمانی مناسب در اختیار کودک قرار داده شود، مداخله درمانی می تواند به رشد و پیشرفت کودک و دستیابی او به مهارت های ارتباطی کمک کند. در این صورت، کودک می تواند زندگی مملو از آزادی و فرصت را تجربه کند.

4. آیا اوتیسم اختلالی وراثتی است؟

گاهی اوقات، اوتیسم می تواند چند فرد را در یک خانواده درگیر سازد. با این حال، هنوز اثر مستقیم ژنتیک در اوتیسم شناخته نشده است؛ بنابراین، ما نمی دانیم که آیا اوتیسم می تواند به ارث برسد یا خیر!

5. ویژگی های اصلی اوتیسم چیست؟

علائم و شاخص های بسیار متفاوتی برای اوتیسم در کودکان و بزرگسالان وجود دارد که اغلب با سایر شرایط اشتباه گرفته می شوند. مهم است که اگر شما شک دارید که آیا فرزند شما یا فرد دیگری که دوستش دارید دچار اوتیسم است یا خیر، بهترین کار مراجعه به روان پزشک کودک و نوجوان است.

6. برخی از علائم رایج اوتیسم در کودکان خردسال عبارت اند از:

1-6 وقتی اسم کودک صدا زده می شود، پاسخ نمی دهد؛

2-6 کودک از تماس چشمی خودداری می کند؛

3-6 وقتی به کودک لبخند می زنید، به شما لبخند نمی زند؛

4-6 اگر کودک از طعم، بو یا صدای خاصی خوشش نیاید، به شدت آشفته می شود (بیش حسی)؛

5-6 کودک حرکات تکراری انجام می دهد، مانند تکان خوردن به عقب و جلو یا ضربه زدن روی سطوح؛

6-6 کودک به اندازه همسالانش حرف نمی زند؛

7-6 کودک گفته های مشابهی را تکرار می کند.

7. برخی از علائم رایج اوتیسم در کودکان بزرگتر و بزرگسالان عبارت اند از:

1-7 به نظر می رسد که فرد درکی از آنچه دیگران می اندیشند یا احساس می کنند ندارد یا قادر به هم دردی با آن دیگران نیست؛

2-7 برای فرد دشوار است که درباره احساساتش حرف بزند؛

3-7 فرد به یک سری کارهای روزانه وابسته بوده و در صورت تغییر در آنها، به شدت آشفته می شود؛

4-7 فرد علاقه بسیار شدیدی به موضوعات یا فعالیت های بسیار خاص دارد و رفتاری وسواس گونه از خود نشان می دهد؛

5-7 فرد در تعاملات اجتماعی و دوست یابی مشکل دارد یا ترجیح می دهد که با خودش تنها باشد؛

6-7 فرد درکی تحت اللفظی داشته و قادر به درک جملات غیرمستقیم (استعاره ای یا کنایه ای)، مانند جوک نیست.

8. چگونه می توانم بفهمم که آیا فرزندم یا یکی از نزدیکانم دچار اوتیسم است؟

اگر فرزند یا یکی از نزدیکان شما علائم زیر را دارد، به یک روان پزشک کودک و نوجوان یا روان شناس باتجربه مراجعه کنید: مشکل در درک احساسات دیگران، اضطراب در موقعیت های اجتماعی، مشکل در ایجاد تغییر در کارهای روزمره یا هریک از رفتارهایی که در بالا به صورت فهرست وار به آنها اشاره شد.

9. آیا هم پسرها و هم دخترها دچار اوتیسم می شوند؟

بله، هم پسرها و هم دخترها می توانند دچار اوتیسم شوند. اینکه علائم اوتیسم در دخترها اغلب به شکلی متفاوت بروز می کنند، نادیده گرفته شده یا با شرایط دیگر اشتباه گرفته می شوند، امری کاملا رایج است. اوتیسم در پسرها بیشتر از دخترها تشخیص داده می شود. این مسئله باعث این باور شده که فقط پسرها دچار اوتیسم می شوند که تصوری اشتباه است. این باور غلط، گاهی اوقات، دخترهای دچار اوتیسم را از دریافت خدمات درمانی و حمایتی محروم می سازد.

10. آیا من می توانم در بزرگسالی دچار اوتیسم شوم؟

اوتیسم فقط زمانی تشخیص داده می شود که علائم آن در نخستین سال های کودکی (قبل از 3 سالگی) ظاهر شوند؛ اما، احتمال تشخیص آن در سنین بالاتر هم وجود دارد. اگر شما یا شخص دیگری که شما می شناسید به طور ناگهانی مشکلات رفتاری یا ارتباطی نشان دهد که تا پیش از این وجود نداشته، این مشکلات ناشی از شرایط دیگری غیر از اوتیسم است. شما نمی توانید در بزرگسالی دچار اوتیسم شوید. اگر شما، به عنوان فردی بزرگسال، علائمی شبیه به اوتیسم دارید، بهتر است به روان پزشک یا روان شناس باتجربه مراجعه نمایید.